Tembang Macapat iku ana 11 yaiku :
- Maskumambang
- Mijil
- Sinom
- Kinanthi
- Asmarandana
- Gambuh
- Dandhanggula
- Durma
- Pangkur
- Megatruh
- Pocung
Tembang macapat iku duweni paugeran utawi pathokan :
- Guru gatra yaiku cacahing larik utawi baris saben sapada.
- Guru wilangan yaiku cacahing wanda ( kecap utawi suku kata ) saben sagatra.
- Guru lagu utawi dhong dhing yaiku tibaning swara ing pungkasaning gatra.
Tembang Pangkur iku kalebu salah sijine tembang macapat. Wondene paugeran utawi pathokan tembang pangkur yaiku :
- Guru gatra : ana 7 larik/baris
- Guru wilangan : 8,11,8,7,12,8,8.
- Guru lagu : a,i,u,a,u,a,i
- Watake tembang pangkur yaiku sereng,nesu,kejem, nantang.
SERAT WULANGREH PUPUH PANGKUR
Anggitanipun Kanjeng Sri Susuhunan Pakubuwana IV.
( Pada 1 )
Kang sekar pangkur winarna
lelabuhan kang kanggo wong ngaurip
ala lan becik puniku
prayoga kawruhana
adat waton puniku dipun kadulu
Miwah ta ing tata karma
den kaesthi siyang ratri.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Piwulang kang kaemot mawa tembang pangkur, prayogane kokmangerteni, bab pangabdian marang panguripan, bab apik lan ala perlu dimangerteni uga, perlu uga dimangerteni adat lan aturan, saben dinane aja padha nglalekake tata krama, awan lan bengi.
Terjemahan bebas basa Indonesia:
Nasihat ini dimuat dalam tembang pangkur, seyogyanya kamu memahami hakikat pengabdian bagi kehidupan, tentang baik dan buruk perlu kamu ketahui. Pahami pula adat dan aturan,serta siang malam jangan kau lupakan tata karma tersebut.
Tegese tembung :
- Sekar : tembang
- Winarna : rupane,wujude
- Lelabuhan : jasa,kabecikan,pengabdian
- Prayoga : luwih becik
- Kawruhana : ngertenana
- Adat : tata cara kang lumrah
- Waton :pathokan,paugeran
- Kadulu : dideleng,diweruh
- Miwah : lan,tur,meneh,karo
- Den kaesthi : maksud,karep,niyat,kang dituju
- Siyang ratri : awan wengi
( Pada 2 )
Deduga lawan prayoga
myang watara reringa aywa lali
ikuparabot satuhu,tan kena tininggala
tangi lungguh angadeg tuwin lumaku
angucap meneng myang nendra
duga-duga aja kari.
Terjemahan bebas mawa basa jawa :
Aja padha nglalekake, akeh sithik padha jubriya, amarga iki kabeh ora kena dilalekake,embuh iku nalika isih melek, lungguhan,tangi,turu,mlaku,meneng, ngomong,lan nalika turu, kabeh iku aja nganti nglalekake nalar lan pikiran .
Terjemahan bebas mawa basa Indonesia:
Jangan kau lupakan pertimbangan tersebut,boleh sedikitcuriga karena hal itu merupakan keharusan yang tidak boleh kamu lupakan, baik ketika sedang terjaga,duduk,bangun,maupun berjalan,diam,berbicara,maupun tidur, jangan lupakan nalar dan pikiranmu.
Tegese tembung :
- Deduga : duga-duga,pangira
- Myang : menyang
- Watara : kira-kira
- Reringa : kanthi ngati-ati
- Aywa lali : aja lali
- Parabot : piranti, alat
- Satuhu : tenan,perlu
- Tan kena : ora kena
- Tininggala : ditinggal
- Nendra : turu
Wangsulana pitakon ing ngisor iki !
- Apa tegese tembung-tembung ing ngisor iki :
- Sekar
- Nendra
- Parabot
- Prayoga
- Siyang ratri
- Serat Wulangreh iku anggitane sapa?
- Tembang macapat pangkur iku ana pirang gatra?
- Tulisen guru wilangan lan guru lagune tembang pangkur!
- Kepriye watake tembang pangkur?
1.*Sekar : tembang
*Nendra:turu
*parabot: piranti, alat
*Prayoga: luwih becik
*Siyang Ratri: awan wengi
2.Sri Susuhunan paku buwana
3.11gatra
4.guru wilangan:8,11,8,7,12,8,8
Guru lagu: a,i,u,a,u,a,i
5.Watak tembang pankur nggambarake karakter ingkang gagah,Kuwat, perkasa, LAN jejeg atine
yetnopra252@gmail.com